Ben jij een Chimpansee of een schildpad?
In communicatie zien we het fenomeen van de ‘aanjager’ en ‘terugtrekker,’ ook wel bekend als de dynamiek tussen de chimpansee en de schildpad. Het laat de verschillende rollen en gedragingen zien waarop mensen reageren in bepaalde situaties, en hoe bijbehorende reacties de dynamiek van een gesprek kunnen beïnvloeden en versterken. Dit kan het lastig maken om elkaar te begrijpen.
Chimpansee
De ‘chimpansee’ is actief, enthousiast en assertief in gesprekken. Deze persoon neigt ertoe om de leiding te nemen, ideeën naar voren te brengen, vragen te stellen en de conversatie te sturen. Deze ‘aanjagers’ zijn vaak extrovert, vol energie en hebben de neiging om snel te handelen. Ze zijn geneigd om de aandacht te trekken en zijn aanwezig in gesprekken. Hun communicatiestijl is dynamisch en gericht op het vooruitgaan van het gesprek.
Schildpad
De ‘schildpad’ daarentegen is meer gereserveerd, deze ‘terugtrekkers’ zijn vaak bedachtzaam, voorzichtig en luisteren goed naar anderen voordat ze reageren. Ze vermijden liever conflicten en geven de voorkeur aan harmonie in de communicatie. Terugtrekkers zijn goed in het bieden van ondersteuning aan anderen en het creëren van een sfeer van begrip en empathie.
Hoewel de schildpad in staat is om een rustige en ondersteunende communicatieomgeving te creëren, kan deze stijl soms als passief of onduidelijk worden ervaren. Dit kan leiden tot misverstanden of frustraties bij mensen die een meer directe aanpak prettig vinden.
De dynamiek
De interactie tussen een chimpansee en een schildpad kan verschillende effecten hebben op een gesprek. Aanjagers kunnen in een gesprek stimuleren, de energie hooghouden en snel met ideeën komen. Ze helpen vaak om een gesprek op gang te brengen en te houden. Terugtrekkers bieden een evenwichtig tegenwicht door diepere reflectie, luisteren en het inbrengen van meer bedachtzame en doordachte reacties. En kan soms resulteren in harmonieuze gesprekken waarbij beide communicatiestijlen elkaar aanvullen en verrijken. Maar, als ze elkaar niet goed begrijpen, kan het leiden tot misverstanden of conflicten. Aanjagers kunnen terugtrekkers overweldigen met hun directheid en snelheid, terwijl terugtrekkers als te terughoudend worden gezien door aanjagers.
De uitdaging
Wat het uitdagend kan maken is als ze in een dynamiek terechtkomen waar dit gedrag wordt versterkt. Bijvoorbeeld bij een onenigheid, wanneer een chimpansee heftig reageert, gaat verwijten, uitleggen, harder praten of aanklampend gedrag vertoont. Voor een schildpad is het op zo’n moment haast onmogelijk om te begrijpen, maar de chimpansee probeert op deze manier te zorgen dat de verbinding met de ander in stand blijft. Het ergste wat kan gebeuren voor een chimpansee is dan, als de ander uit contact- of weggaat. Een chimpansee moet eerst tot rust komen maar weggaan zonder iets te zeggen of niet meer reageren maakt de chimpansee nog banger, waardoor dit onmogelijk lijkt. Wat dan helpt is als de schildpad aangeeft dat hij/zij even een pauze inlast om allebei weer rustig te worden, zodat er geen dingen gebeuren waar ze later spijt van krijgen, en belooft er later op terug te komen. Belangrijk is om het wel uit te praten, als de gemoederen bij beiden zijn bedaard.
De schildpad zorgt op een hele andere manier voor de relatie. Namelijk door heel rustig te blijven, de boel niet te laten escaleren. Door de heftigheid van de chimpansee zal die zich meer gaan terugtrekken, uitchecken of zelfs weggaan. Dit doet de schildpad in een poging de verbinding te behouden. Want het ergste wat er kan gebeuren voor een schildpad, is wanneer er geen harmonie meer is en hij/zij overspoeld raakt door de heftigheid van emoties. Want een schildpad ziet er vanbuiten misschien rustig uit, maar vanbinnen gebeurt er heel veel. De terugtrekker heeft eerst ruimte nodig om weer tot rust te komen.
Beide partners voelen zich vaak onbegrepen als ze in een dergelijke dynamiek terechtkomen. Ze hebben het gevoel lijnrecht tegenover elkaar te staan, terwijl ze eigenlijk hetzelfde willen: namelijk dat de (emotionele) verbinding in stand blijft. Ze hebben alleen andere manieren ontwikkelt om daarmee om te gaan.
Er kan in een dynamiek natuurlijk ook sprake zijn van twee chimpansees. Dat kan voor gepassioneerde gesprekken zorgen die behoorlijk kunnen escaleren. De uitdaging is dan om te zorgen dat je allebei zelf weer tot rust komt, en geen dingen gaat zeggen waar je later spijt van krijgt. En met twee schildpadden is het juist de uitdaging om in contact te blijven. Om als de gemoederen -van binnen- weer bedaard zijn, het contact te herstellen en erover te praten.
Het begrijpen en respecteren van elkaars communicatiestijl is essentieel voor effectieve communicatie. Zowel aanjagers als terugtrekkers dragen hun kwaliteiten bij aan een gesprek, en een betere balans in de interactie kan juist leiden tot diepere inzichten, beter begrip en een sterkere relatie.
Zoek er hulp bij van een relatiecoach of therapeut als jullie er samen niet uitkomen en willen leren dit anders te doen.
Lieve groet,
Anne-Brit Voorn
Relatiecoach & EFT-therapeut
